Cilt 1 Sayı 2 (Nisan 2024)

Sayı Bilgileri

Issue Information

ss. i - vi   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619

Özet

Anahtar Kelimeler:

Orjinal Araştırma Makaleleri

Sultan Abdülhamid Dönemi Vezirlerinden Altunzâde İsmail Zühdü Paşa (1806-1887)

Öznur Atalan

ss. 1 - 17   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.1

Özet

Sultan Abdülhamid Dönemi vezirlerinden biri olan Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa, 1806 yılında dönemin büyük gemi tüccarlarından biri olan Altunî Ali Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Fatih Kurşunlu Medresesi’ni bitirdikten sonra altın varakçılığı, hattatlık, nakkaşlık ve yapı işlerine dair babasından eğitim almıştır. 1829’de babasının vefatı ile Enderûn Mektebi’ne girmiş burada eğitimine devam etmiştir. Enderûn Mektebi’nde iki yıl eğitimini tamamladıktan sonra Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Sultaniye Bina Eminliği görevine tayin edilmiştir. Bina Eminliği vazifesinde iken Dolmabahçe Sarayı, Zeytin Burnu Fişek Fabrikası ve Paşabahçe Şişe Fabrikası inşaatlarına devam etmiş, yine bu vazifesinde iken İstanbul Üniversitesi’nin ana binasının tamamlanmasına nezaret etmiştir. Bu vazifesini başarıyla yerine getirmesinden ötürü kendisine ûla sanîsi rütbesi verilmiş ve Dâr-ı Şûrâ-yı Askeri Azalığı’na tayin edilmiştir. Bu vazifesinden sonra paşa, sırasıyla Ziraat Meclisi, Nafiâ Meclisi ve Askeri Şûrâ azalıklarında vazifelerde bulunmuştur.

Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa, Osmanlı Devleti’nde almış olduğu vazifeleri hakkıyla yerine getirmiş, çalışkanlığı, dürüstlüğü ve özellikle alçak gönüllüğü ile Osmanlı Devleti’nde tanınan bir devlet adamı olmuştur. Paşanın getirildiği görevler onun bahsi geçen özellikleri ile örtüşmüştür. Ayrıca Zühdü Paşa, Osmanlı Devleti’nde pek çok hayırda bulunmuş, yaptığı hayır işleri onun gönlünün zenginliğini ortaya koymuştur. Zühdü Paşa, mimari olarak da İstanbul’un çeşitli semtlerinde cami yaptırmıştır. Paşanın yaptırdığı camilerden en önemlisi, bugün hala varlığını devam ettiren İstanbul Üsküdar’da bulunan Altunîzâde Cami’dir. Bu çalışma, Zühdü Paşa’nın Osmanlı Devleti’nde yapmış olduğu görevler, paşanın yaptığı hayır işleri ve paşanın yaptırdığı mimari yapıları anlatmayı amaçlamıştır. Çalışmada Osmanlı Arşiv vesikaları ve dönemi ihtiva eden kaynaklardan yararlanılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Sultan Abdülhamid, Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa, Mimari.

Komitacıların Tehdit Mektuplarında Makedonya'daki Toprak Meselesi ve Çiftlik Sahiplerinin Durumu

Alper Fatih Ekinci

ss. 18 - 65   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.2

Özet

Osmanlı Devleti klasik dönemde Balkanlarda hakimiyet sağlamayı başarabilmişti. Fakat 19. yüzyıla gelindiğinde bölgede Osmanlı hakimiyeti sarsılmaya başlamıştı. İç ve dış nedenler sebebiyle Balkanlarda kargaşa ve anarşi dönemi uzun yıllar boyunca sürmüştür. Bu mücadeleler yaşanırken taraflar komitacılar ve çiftlik sahipleri üzerinden bölgede hakimiyet kurmaya ve politikalarını uygulamaya çalışmıştır. Komitacılar, dış güçler ve Osmanlı yönetiminden hoşnut olmayan halkın desteğini alıp onlar tarafından desteklenirken çiftlik sahipleri ise merkezi otoritesini tekrar tahsis etmeye çalışan Osmanlı Devleti tarafından korunmuşlardır. Çalışma yaşanan mücadeleleri, komitacıların ve özetçiftlik sahiplerinin yazmış oldukları mektuplar üzerinden okuma ve değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bazıları komitacılar tarafından çiftlik sahiplerine yazılan tehdit mektupları, bazıları ise çiftlik sahiplerinin Osmanlı yönetimine yazdıkları bu mektuplar yazan, yazılan amaç ve yöntemler konusunda birçok bilgileri barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Makedonya, Çiftlik Sahibi, Komitacılar, Tehdit Mektubu

Osmanlı'da Taşra Yönetimi Olarak Ordu Belediyesi

Ismail Demirbaş

ss. 66 - 86   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.3

Özet

Türk tarihi köklü bir yönetim geleneğine sahiptir. Bu geleneğin temelini Türk töresi ve İslam prensipleri oluşturmaktadır. Osmanlı son döneminde batıda çağın getirdiği değişimlere bağlı gelişmeler, batılılaşma hareketleri, Tanzimat ilanı, batılı tüccar ve seyyahların etkisi, yeni ihtiyaçlarla ortaya çıkan belli başlı belediye hizmetlerinin sahipsiz kalması belediye işlerinde yenileşme sonucunu doğurmuştur. Bu çalışmada Osmanlı Ordu Belediyesi örneği üzerinden yerel yönetim faaliyetleri incelenerek belediyecilikte yenileşme süreci değerlendirilmeye çalışılmıştır. Makalenin birinci bölümünde Osmanlı Devletinin yerel yönetim anlayışı incelenip değerlendirilmiş, bu alanda yapılan çalışmalar ile uygulamalar ve karşılaşılan sorunlara karşı üretilen çözümler ele alınmıştır.İkinci bölümde ise Osmanlı dönemi Ordu Kazası, kent çalışmaları ve yönetimi açısından Ordu Belediyesinin yapısı ve faaliyetleri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ottoman History, Local Government, Ottoman Ordu Municipality, Urbain Studies And Management

Osmanlı Meclis Geleneği ve Bahriye Meclisi

Beyza Şeyhoğlu

ss. 87 - 101   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.4

Özet

Osmanlı Devleti’nde meclis oldukça önemli bir kurum olmuştur. Divan-ı Hümayun yıllarca Osmanlı Devleti’nde etkin bir meclis olarak görev yaptıktan sonra II. Mahmut döneminde oluşturulan ancak esas anlamını Tanzimat’ın ilan edilişi ile tamamlayan meclisler bürokraside oldukça etkin bir konuma gelmiştir. Denizcilik alanında yapılacak olan reformların bir temele oturtulması için de bahriyedeki kurumların da tanzimi gerekiyordu. Bahriye Meclisi’nin kuruluşu da Osmanlı Devleti’nde meclislerin arttığı, reformların temelinin meclislerde atıldığı bir dönemde gerçekleşmiştir. Bu makalede Osmanlı Devleti’nin genel meclis çerçevesi çizilmeye çalışıldıktan sonra Bahriye teşkilatı ve Bahriye Meclisi’nin meclis geleneğindeki yeri ele alınmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Meclis, Bahriye, Bahriye Meclisi

Aziziye Zirhlısı

Selçuk Sarı

ss. 102 - 122   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.5

Özet

1878’de Girit’te huzursuzluklar yeniden arttı ve yeni bir isyana dönüştü. Otorite ve güvenlik sağlamak amacıyla içinde Aziziye zırhlısının da yer aldığı bir filo Girit’e gönderildi. Suda Limanı’na demirleyen zırhlıda idari ve kişisel sebeplerden dolayı kaptan değişimi gerekti. Gruplaşmaların getirdiği gerginlikler ile birlikte gemide görev ortamı kalmamıştı.Otoriteyi sağlayabilmek için yeniden kaptan değişimine karar verildi. Fakat görev değişimi için gönderilen kaptan gemiye alınmadı. Böylece Aziziyenzırhlısında isyan başladı. 1880’de gerçekleşen hadise iki ay kadar devam etti. Yaşananlar gemide subay olarak görev yapan Süleyman Nutki Bey’in hatıratında da yer bulmuştur. Mevcut belge ve bilgiler ışığında konu aydınlığa kavuşturulmaya çalışılacaktır. Olayın sebepleri, gelişimi ve sonucu, devletin hadiseye yaklaşımı ve Osmanlı bahriyesindeki tesiri incelenecek ve dönemin deniz gücü konusunda bazı tespitler yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Aziziye, Crete, İronclad, Memoir, Revolt

Kitap Kritiği: Fransız Seyyah ve Konsolosların Gözünden Ordu-Fatsa-Ünye

Erdal Hürol

ss. 123 - 130   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.6

Özet

Ordu-Fatsa-Ünye gibi kıyı kentlerin tariihi coğrafyası, liman kentlerin 19.yüzyıldaki gelişim serüveni ve sosyo-kültürel yapısı geniş mahiyette incelnemektedir.  

Anahtar Kelimeler: Ordu-Fatsa-Ünye, liman kentler, tarihi coğrafya

Kitap Kritiği: Tuna Nehri'nde Diploması Oyunları (1856-1883)

Selçuk Sarı

ss. 131 - 135   |  DOI: 10.29329/akalid.2024.619.7

Özet

 

Tuna Nehri'nde Diplomasi Oyunları unvanıyla Prof. Dr. İlhan EKİNCİ tarafından hazırlanmıştır. Eser, giriş bölümü dışında üç bölümden ve 298 sayfadan oluşmaktadır. Tuna Nehri hakkında bakanlık bilgileri ile başlayan eserde Osmanlı öncesi ve sonrasındaki süreçlerden bilgiler ile giriş bölümü bölümü (11-29). Birinci bölüm Tuna'da Nehir Ticareti üzerine hazırlanmıştır (35-98). İkinci Bölüm Kırım Savaşı ve Sonrası Tuna Meselesi ve Tuna Komisyonları ile ilgilidir(117-209). Üçüncü Bölüm 1865 Yılı ve Ardından Tuna Meselesi üzerine hazırlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Diplomasi Ticaret Tuna Nehri