Orjinal Araştırma Makalesi | Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2024, Cil. 1(2) 1-17
Sultan Abdülhamid Dönemi Vezirlerinden Altunzâde İsmail Zühdü Paşa (1806-1887)
Öznur Atalan
ss. 1 - 17 | DOI: https://doi.org/10.29329/akalid.2024.619.1 | Makale No: MANU-2312-18-0003.R1
Yayın tarihi: Nisan 29, 2024 | Okunma Sayısı: 41 | İndirilme Sayısı: 50
Özet
Sultan Abdülhamid Dönemi vezirlerinden biri olan Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa, 1806 yılında dönemin büyük gemi tüccarlarından biri olan Altunî Ali Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Fatih Kurşunlu Medresesi’ni bitirdikten sonra altın varakçılığı, hattatlık, nakkaşlık ve yapı işlerine dair babasından eğitim almıştır. 1829’de babasının vefatı ile Enderûn Mektebi’ne girmiş burada eğitimine devam etmiştir. Enderûn Mektebi’nde iki yıl eğitimini tamamladıktan sonra Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Sultaniye Bina Eminliği görevine tayin edilmiştir. Bina Eminliği vazifesinde iken Dolmabahçe Sarayı, Zeytin Burnu Fişek Fabrikası ve Paşabahçe Şişe Fabrikası inşaatlarına devam etmiş, yine bu vazifesinde iken İstanbul Üniversitesi’nin ana binasının tamamlanmasına nezaret etmiştir. Bu vazifesini başarıyla yerine getirmesinden ötürü kendisine ûla sanîsi rütbesi verilmiş ve Dâr-ı Şûrâ-yı Askeri Azalığı’na tayin edilmiştir. Bu vazifesinden sonra paşa, sırasıyla Ziraat Meclisi, Nafiâ Meclisi ve Askeri Şûrâ azalıklarında vazifelerde bulunmuştur.
Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa, Osmanlı Devleti’nde almış olduğu vazifeleri hakkıyla yerine getirmiş, çalışkanlığı, dürüstlüğü ve özellikle alçak gönüllüğü ile Osmanlı Devleti’nde tanınan bir devlet adamı olmuştur. Paşanın getirildiği görevler onun bahsi geçen özellikleri ile örtüşmüştür. Ayrıca Zühdü Paşa, Osmanlı Devleti’nde pek çok hayırda bulunmuş, yaptığı hayır işleri onun gönlünün zenginliğini ortaya koymuştur. Zühdü Paşa, mimari olarak da İstanbul’un çeşitli semtlerinde cami yaptırmıştır. Paşanın yaptırdığı camilerden en önemlisi, bugün hala varlığını devam ettiren İstanbul Üsküdar’da bulunan Altunîzâde Cami’dir. Bu çalışma, Zühdü Paşa’nın Osmanlı Devleti’nde yapmış olduğu görevler, paşanın yaptığı hayır işleri ve paşanın yaptırdığı mimari yapıları anlatmayı amaçlamıştır. Çalışmada Osmanlı Arşiv vesikaları ve dönemi ihtiva eden kaynaklardan yararlanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Sultan Abdülhamid, Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa, Mimari.
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
1. Arşiv Belgeleri Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri (BOA) Yaverân ve Maiyyet-i Seniyye Erkan-ı Harbiyye Dairesi (YPRK. MYD). İrade Dahiliye (İ. DH). İrade Dosya Usulü (İ. DUİT). Mabeyn-i Hümayûn Evrakı İradeleri (MB. İ). Yıldız Mütenevvi Maruzât (Y. MTV). Şurâ-yı Devlet (ŞD). Yıldız Parekende Sıhhıye Nezareti Maruzat (Y.PRK. SH). Bab-ı Âli Evrak Odası (BEO). 2.Kitaplar- Makaleler Artuk, İbrahim, “Nişan”, TDV İslam Ansiklopedisi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını, İstanbul, 2007, C. 33, ss.154-156. Baltacıoğlu, Tuna, Altunîzâde Köşkü’nün Öyküsü, Mim Matbaacılık, İstanbul 2000. Buzpınar, Tufan, “Altunîzâde Ailesi”, Üsküdar Sempozyumu IV / Bildiriler (3-5 Kasım 2006), İstanbul, 2006, ss. 485-506. Çavdar, Salih, “Üsküdar’da Tarihi Bir Yapı Altunîzâde Cami”, Yedi Kıta Dergisi, S. 169, 2022. Er, Tayfun, Yalıdakiler, Destek Yayınları, İstanbul 2009. Erdem, Ufuk, Osmanlı’dan Cumhuriyete Muhacirûn Komisyonları ve Faaliyetleri (1860-1923), (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi), Erzurum 2014. Kurtulmuş, Hakkı İsmail, “Dünden Bugüne Bağlarbaşı Altunîzâde ve Kısıklı’da Kültürel Mirasımız”, Üsküdar Sempozyumu I / Bildiriler (23-25 Mayıs 2003), Üsküdar Belediyesi, İstanbul 2004, ss. 382-408. Hut, Davut, “Üsküdar’da Tarihi Yer Adları”, Üsküdar Sempozyumu II / Bildiriler (12-14 Mart 2004), Üsküdar Belediyesi, İstanbul 2005, ss. 269-286. Küçük, Cevdet, “Bina Emini”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.6, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını, 1992, ss.179. Küçükbatır, Hamit “Altunîzâde İsmail Zühdü Paşa”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını, İstanbul 1989, ss. 545. Mehmed Süreyya, Sicil-i Osmanî, Yay. Haz. Nuri Akbayır, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 30, İstanbul 1996. Sarıdikmen, Gül, “Ressam Üsküdarlı Cevdet”, Üsküdar Sempozyumu II / Bildiriler (12-14 Mart 2004), Üsküdar Belediyesi, İstanbul 2005, s. 675-677. Sezgin, Tülay, “Üsküdar’daki Örnekler ile Türbe- Mezar- Sebil Çeşme İlişkisi”, Üsküdar Sempozyumu II / Bildiriler (12-14 Mart 2004), Üsküdar Belediyesi, İstanbul 2005, ss. 454-475. Taşkın, Emin, 19. Yüzyıl Saraylarının ve Çeşitli Devlet Yapılarının Yapımında Görev Almış Olan Altunîzâde İsmail Zühtü Paşa’yla İlgili Bilgiler, TBMM Milli Saraylar Daire Bakanlığı Yayını, İstanbul 1985. Tuna, Yunus, “Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi)”, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, C.1, S.2, 2019, ss. 1-10. Tüfekçioğlu, Abdülhamit, “Türk-İslam Sanatında Devşirme Malzeme Kullanımına Farklı Bir Örnek: Üsküdar Altunîzâde Camii Son Cemaat Yeri Mihrabı”, XX. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyum, Sakarya Üniveristesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, 2016, ss. 1-13. Validebağ Korusu Çevrimiçi Seminerler Dizisi Sonuç Raporu, Yay. Validebağ Savunması, 2021. |
