Orjinal Araştırma Makalesi | Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2023, Cil. 1(1) 20-50

İskit-Sarmat Politik Hegemonyası Altında Karadeniz Çevresi

Said Mübin Çalış

ss. 20 - 50   |  DOI: https://doi.org/10.29329/akalid.2023.592.2   |  Makale No: MANU-2306-26-0008.R1

Yayın tarihi: Aralık 29, 2023  |   Okunma Sayısı: 46  |  İndirilme Sayısı: 78


Özet

Demir Çağı’nda Karadeniz’in kuzeyinde birçok bozkır toplumunun varlığı dikkat çekmekle birlikte, bu toplumların bu bölgedeki egemenliklerini ancak sonrasında gelen diğer bir bozkır toplumunun eliyle sonlanabildiği görülmektedir. Kimmerler, İskitler ve Sarmatlar; sırasıyla birbirleri arasında giriştikleri mücadeleler sonucunda arada herhangi bir kesinti olmadan Kuzey Karadeniz’deki bozkır toplumları egemenliğini birbirine devrederek devam ettirmişlerdir. Kimmerler döneminde bölgedeki politik yapılanmayla ilgili yazılı kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamakla birlikte İskitler döneminde Kuzey Karadeniz’deki barış ve refah ortamının olağanüstü artırıldığı bilinmektedir. Sarmatlar, İskitlerden devraldıkları Kuzey Karadeniz egemenliğini bölgedeki halkları mutlu edebilecek biçimde yapılandıramamış, tümüyle baskı ve asimilasyon politikasına geçerek koloni kentlerinde uzun yüzyıllardır devam ettirilen ekonomik-politik istikrar dönemini yıpratmıştır. Bu çalışma; Demir Çağı’nda Karadeniz ve çevresindeki bozkır toplumlarının politik rolünü açıklayarak bölgede bulunan diğer toplumlar üzerinde kurduğu politik yapılanma ve hegemonyanın altyapısı ve sonuçlarını değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Kimmerler, İskitler, Sarmatlar, Grek Kolonileri.


Bu makaleye nasıl atıf yapılır?

APA 6th edition
Calis, S.M. (2023). İskit-Sarmat Politik Hegemonyası Altında Karadeniz Çevresi . Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD), 1(1), 20-50. doi: 10.29329/akalid.2023.592.2

Harvard
Calis, S. (2023). İskit-Sarmat Politik Hegemonyası Altında Karadeniz Çevresi . Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD), 1(1), pp. 20-50.

Chicago 16th edition
Calis, Said Mubin (2023). "İskit-Sarmat Politik Hegemonyası Altında Karadeniz Çevresi ". Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 1 (1):20-50. doi:10.29329/akalid.2023.592.2.

Kaynakça

    Antik Kaynaklar

    DIODORUS, C.IV., (Çev. Charles Oldfather), Harvard University Press, Cambridge 1989.

    DIODORUS, C.X, (Çev. Charles Oldfather), Harvard University Press, Cambridge 1989.

    HERODOTOS, Tarih, (Çev. Müntekim Ökmen), , Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2013.

    MACROBIUS, Saturnalia, (Çev. Percival Davies), Columbia University Press, New York 1969.

    OVID, Tristia – Ex Ponto, (Çev. Arthur Wheeler), Harvard University Press Cambridge 1939.

    PLUTARCH, De Moralia, C.III, (Çev. Frank Babbitt), Harvard University Presss. Cambridge 1961.

    POMPEIUS TROGUS, The Histories, (Çev. Anno Domini), Thomas Marshe, London 1570

    THUCYDIDES, History of the Peloponnessian War, C.II, (Çev. William Smith), , Harvard University Presss, Cambridge 1855.

    Modern Kaynaklar

    ABBOT, Evelyn, A History of Greece, G. P. Putnam’s Sons, New York 1888.

    ANDREWS, Smaranda, Greek Cities on the Western Coast of the Black Sea: Orgame, Histria, Tomis and Kallatis (7th to 1st Century BCE), Iowa States Univiersity, Iowa 2010.

    BABLER, Balbina, “Long Haired Greeks in Trousers: Olbia and Dio Chrysostom (Or. 36, ‘Borystheniticus’)”, Ancient Civilization from Scythia to Siberia, C. VIII, S.3-4, 2002, s.331-327.

    BALTAC, Adela. - BOTTEZ, Victor, “A New Greek Inscription Discovered at Histria”, Cercetan Archeologice, S.14, 2007, s.223-227.

    BACHRACH, Bernard, A History of the Alans in the West, University of Minnesota Press, Minneapolis 1973.

    BASILEVSKY, Alexander, Early Ukraine, McFarland & Company Publishers, North Carolina 2016.

    BOARDMAN, John, The Greeks Overseas: Their Early Colony and Trade, Thames and Hudson, London 1980.

    BRAUND, David, “Greater Olbia: Ethnic, Religious, Economic and Political Interactions in the Region of Olbia c.600 – 100 BC”, Classical Olbia and the Scythian World (Ed. David Braund), Oxford University Press. Oxford 2007, s.33-77).

    CHRISTODOULOU, Stavros, “The History of Ancient Olbia in the Northern Black Sea Region”, Balkan Studies, S.51, 2016, s.216-242.

    DURMUŞ, İlhami, Sarmatlar, Kaynak Yayınları, İstanbul 2007.

    EROĞLU, Engin, “İskitlerde Kuyumculuk”, Cappadocia Journal of History and Social Sciences, S.3, 2014, s.14-22.

    de BOER, Jan, “The Greek Colonies in the Pontic Area During the 5th Century BC, Athens, The Rise of the Barbarian Kingdoms and the Ionian Revolt: An Economic Approach”, Talanta, S.36, 2007, s.269-287.

    FELTHAM, Heleanor, “Nomad Culture, Greek Style: Steppe Jewellery and Adornment”, Sino-Platonic Papers, S.205, 2010, s.1-31.

    FINLEY, Moses, Antik Çağ Ekonomisi, (Çev. Hatice Palaz Erdemir), İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları İstanbul 2007.

    FOTINI, Fantsoudi, A Comparative Study of Ancient Greek City Walls in North-Western Black Sea During the Classical and Hellenistic Times, International Hellenic University, Thessaloniki 2011.

    HAESNER, Chhay, “Central Asia: A Melting Pot of Persian, Greek, Indian and Chinese Cultural Traditions”, Indian Journal of History of Science, S.51, 2016, s.630-643.

    HARMATTA, Janos, Studies in the History and Language of the Sarmatians, Szeged, Acta Universitatis de Attila Joszsef Nominatae, Szeged 1970.

    HIND, John, “Archaeology of the Greeks and Barbarian Peoples Around the Black Sea”, Archaeological Reports, S.39, 1992, s.82-112.

    GAVRILYJUK, Nadezda, “The Graeco-Scythian Slave Trade in the 6th and 5th Centuries BC”, The Cauldron of Ariantas: Studies Presented to AN Sceglov on the Occasion of his 70th Birthday (Ed. Pia Bilde, Jakob Hojte, Vladimir Stolba), Aarhus University Press, Aarhus 2003, s.75-86.

    GENITO, Bruno, “The Archaeological Cultures of the Sarmatians with a Preliminary Note on the Trial-Trenches at Gyoma 133, Sarmatian Settlement in South-Eastern Hungary”, Annali dell'lstituto Universitario Orientale di Napoli, S.42, 1988, s.81-126.

    GÖZLÜ, Ahmet, “Antik Yunan (Hellen)’de Koloniler ve Bunların Nitelikleri”, Folklor/Edebiyat, C.21, S.81, 2015, s.179-190.

    GRAKOV, Boris, İskitler, (Çev. Ahsen Batur), Selenge Yayınları, İstanbul 2008.

    KLENINA, Elena, “The Dorian Colony of Chersonesos in Taurica: Historical and Economic Aspect of the Development in the Hellenistic Period”, Greek Colonisation: New Data, Current Approaches (Ed. Dimitra Trsangari), Alpha Bank, Athens, 2015, s.37-57.

    KRAPIVINA, Valentina. -  KRYZHITSKIJ, Sergey - OKHOTNIKOV, Sergei, - REDINA, Evgenia, - SAMOYLOVA, Tatajana, - SEKERSKAIA, Natalia, - CHOCHOROWSKI, Jan, 2001, Ancient Greek Sites on the Nothwest Coast of the Black Sea, Hellenic Foundation for Culture Odessa Branch, Kiev 2001.

    MAKHORTYKH, Sergey, "The North Black Sea Steppes in the Cimmerian Epoch", Impact of the Environment on Human Migration in Eurasia (Ed. Marian Scott, Andrey Alekseev, Ganna Zaitseva), Academic Publishers. New York 2004, s.35-44.

    MANSEL, Müfid, Ege ve Yunan Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1963.

    MIELCZAREK, Magda, “The Bosporan Army and The Army on the Bosporus in the Time of Mithradates VI. Eupator”, Fasciculu Archaeologiae Historicae, S.27, s.11-19.

    MINNS, Ellis, Scythians And Greeks, Cambridge At University Press, Cabbridge 1913.

    PETROPOULOS, Elias, “Ancient Greek Colonisation and Modern Scholarship: Colonial Endeavours in the Black Sea Region”, Greek Colonisation: New Data, Current Approaches, (Ed. Polixeni Veleni, Dimitra Tsangari), Alpha Bank. Athens 2015, s.93-111.

    ROSTOVTZEFF, Michael, Iranians and Greeks, At the Clarendon Press, Oxford 1922.

    SOLOVYOV, Sergey, “Archaic Berezan: Results of Recent Archaeological Investigations and Its Historical Interpretations”, Panionion Symposiom, S.26, 2007, s.531-540.

    STOLBA, Vladimir, “Archers of the Blessed City: City’s Deliverance in the Coinage of Early Hellenistic Olbia”, Notae Numismaticae, S.10, 2015, s.43-58.

    STOLYARIK, Elena, “Scythians in the West Pontic Area: New Numismatic Evidence”, The American Numismatic Society, S.13, 2001, s.21-34.

    TARN, William, “Alexander: The Conquest of the Far East”, The Cambridge Ancient History, S. 6, Cambridge at the University Press, Cambridge 1933, s.387-437.

    TREISTER, Mikhail, “Excavations at Pantikapaion, Capital of the Kingdom of the Bosporus: Old Finds, Recent Results and Some New Observations”, Greek Archaeology without Frontiers (Ed. Jan Todd), Athens, National Hellenic Research Foundation, Athens 2002, s.151-172.

    VASILESCU, Angela - CONSTANTINESCU, Bogdan - STAN, Daniela -TALMATCHI, Gabriel - CECEDATO, Daniele, “XRF and micro-PIXE Studies of Inhomogeneity of Ancient Bronze and Silver Alloys”, Nuclear Instruments and Methods in Physics Researh Section B, S.406, 2017, s.1-7.

    VERNADSKY, George, Ancient Russia, Yale University Press, New Haven 1944.

    VINOGRADOV, Jurij “Rhythyms of Eurasia and the Main Historical Stages of the Kimmerian Bosporos in Pre-Roman Times”, Black Sea Studies (Ed. Pia Bilde ), Facts On File, New York 2006, s.13-27.

    YILDIRIM, Ercüment, “Türklerdeki Kut Anlayışı ile Mezopotamya’daki Kralın Kutsallığı İnancının Karşılaştırılması” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.70, 2021, s.325-342.

     

    Web Kaynakları

    https://loris.kdl.kcl.ac.uk/iospe2/webroot/images/inscriptions/30.283A.jp2/full/full/0/default.jpg (12.05.2021).

    https://loris.kdl.kcl.ac.uk/iospe2/webroot/images/inscriptions/30.288.jp2/full/full/0/default.jpg (09.10.2020).