Orjinal Araştırma Makalesi | Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2023, Cil. 1(1) 1-19
Osmanlı Devleti'nde Yirminci Yüzyıl Başlarında Kayık Çekek Yeri Problemlerine Dair
İlhan Ekinci
ss. 1 - 19 | DOI: https://doi.org/10.29329/akalid.2023.592.1 | Makale No: MANU-2304-24-0001.R1
Yayın tarihi: Aralık 29, 2023 | Okunma Sayısı: 45 | İndirilme Sayısı: 100
Özet
Sanayi İnkılabı ve artan ticaret hacmi karşısında buharlı teknolojisine ayak uyduramayan küçük hacimli tekne sahipleri farklı biçimlerde var olmaya devam ettiler. 19.yüzyılda gelişen buharlı gemi nakliyatı karşısında, özellikle liman tesisleri olmayan kentlerde yelkenliler, kayıklar, mavnalar küçük ve ara nakliyat hizmetlerini üstlenmişlerdi. Bir esnaf teşkilatı olarak örgütlenen yapı, yalnızca sanayi inkılabının değişiminden etkilenmekle kalmadı, içeriden gelen değişim baskılarıyla da karşı karşıya kaldı. Sahil kentlerinde küçük tekne ve kayıkların tamir veya farklı maksatlarla kıyıya çekildikleri yerler olan “çekek yerleri” konusunda baskılara maruz kaldılar. Özellikle ondokuzuncu yüzyılın son çeyreğinden itibaren kayıkların çekek yerleri konusundaki anlaşmazlıklar birçok belgeye konu olmuş görünmektedir. Bu sorunlar genelde kayıkçıların, bina, yol, pazaryeri, ticari mağaza veya depo yapımı gibi gerekçelerle çekek yerlerini kullanımları engellemeye veya kentin daha uzağında yer gösterme şeklinde görülmektedir. Gelişmeler yeni bir kentleşme eğilimine işaret etmektedir. Buna karşılık, kumluk arazilerin hukuku, kayıkçıların himayesi, sahil arazilerinin yükselen değerleri, belediyelerin rant kaygıları, mütegallibe müdahaleleri, nöbet usulü, müslim-gayrimüslim, merkez-yerel ilişkileri gibi daha birçok sebeple beraber yaşanan problemler arasında kayıkçıların dirençleri ve yetkililerin çözüm biçimleri değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Denizciliği, Çekek Yeri, Kayıkçı ve Mavnacılar, Kentleşme,
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
A.Arşiv Belgeleri BOA, (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) BEO, 175/13088; 335/25071. BOA, DH.HMŞ, 19/26. BOA, DH.İD, 78/10. BOA, DH.MKT, 274/58; 747/12; 1768/74; 2295/11;2335/63; 2601/77; 2601/89; 2601/106; 2606/131;2612/30;2612/62;2841/52. BOA, DH.MUİ, 13-3/20; BOA, DH.MUİ, 15-4/1. BOA, HR.TH, 130/125. BOA, ŞD, 8/10, 825/22. BOA, Y.PRK, ASK, 101/85. B. Kitap ve Makaleler BRAUDEL, Fernand, Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Doğu-Batı Yayınları, İstanbul, 1989. ÇİZAKÇA, Murat, İslam Dünyası’nda ve Batı’da İş Ortaklıkları Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999. EKİNCİ, İlhan, “Karadeniz’de Ticari Değişim ve Büyük Ticaret Gemisi Yaptırma Çabaları (1750-1850)”, Tarih Boyunca Karadeniz Ticareti ve Canik, Samsun Belediyesi Kültür Yayınları, Samsun 2013, s. 885-908. ERLER, Mehmet Yavuz, “İstanbul’da Deniz Ulaşımı (1870-1875), Osmanlı Araştırmaları, XXI, İstanbul 2001, s.69-80. KILIÇASLAN, M. Emre, “Bir Ağa, Bir Tüccar ve Bir Kadın: XIX. Yüzyılda Tirebolu’da Tekne İnşa Etmek”, OTAM, 40, Güz 2016, s. 385-406. NACAR, Can, “20. Yüzyılın Başında Samsun Limanında Çalışmak: Serbest Ticaret ve Nöbet Usulü Tartışması”, Toplum ve Bilim, 136, 2016, s. 40-60 ÖZCAN, Tuğrul, “XX. Yüzyılın Başlarında Nöbet Usulü Uygulamasına Bir Örnek: Fatsa Limanı”, ODÜSOBİAD, 2015, V/12, s.395-411. QUATAERT, Donald, “19. Yüzyıla Genel Bakış: Islahatlar Devri 1812-1914”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.2, İstanbul 2004, s. 885-1052. SOLMAZ, Selim, Geçmişten Günümüze Türkiye Kıyı Politikaları ve Türkiye Kıyılarında Yaşanan Mülkiyet Sorunları, Ankara 2017. |
