Orjinal Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2024, Clt. 2(3) 77-98
Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal’in Vatanım İçin Romanında Tarihin İz Düşümleri
ss. 77 - 98 | DOI: https://doi.org/10.29329/akalid.2024.1084.5
Yayın Tarihi: Aralık 31, 2024 | Görüntüleme Sayısı: 16/18 | İndirilme Sayısı: 23/25
Özet
Şükûfe Nihal, Osmanlı’nın son dönemi, Kurtuluş Savaşı, Mütareke Dönemlerine ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna şahitlik etmiş, Millî Mücadele’ye destek olmuştur. Daha çocukluğunda babasının da etkisiyle vatan aşığı, millet sevdalısı olarak yetişmiştir. Şükûfe Nihal, çocuk yaşta kadınların erkekler ile aynı eğitimi almaları için gazete ve dergilere yazılar yazmıştır. İlk ve orta tahsilini hususi mekteplerde gören Şükûfe Nihal, henüz yedi sekiz yaşında şiir yazmaya başlamış ve 13 yaşından sonra şiirleri gazete ve mecmualarda yayınlanmıştır. Şükûfe Nihal, 1919 yılında Darülfünun’un Edebiyat şubesini bitirmiş ve öğretmen olarak atanmıştır. Şükûfe Nihal eserlerinde kadınlara, toplumsal olaylara değinmiştir. Yazarın eserleri, yaşadığı yıllara ışık tutması münasebetiyle ehemmiyetleri göz ardı edilemeyecek bir değerdedirler. Türk edebiyatı içinde şairliği ile öne çıkan yazarın, roman, öykü ve gezi kitapları yayınlamıştır. Ancak bütün bunların yanında Darülfünun’un edebiyat, coğrafya bölümünden mezun olan Şükûfe Nihal ilk kadın coğrafyacıdır. Yazdığı romanlarda yaşadığı dönemin olaylarını ve etkilerini roman karakterlerine yükleyerek anlatmıştır. Bunu yaparken hem karakterleri hem de olayları birbirine benzersiz bir olay örgüsü ve kurgu ile birbirine bağlamıştır. Yazarın Cumhuriyetin ilk yıllarına tanıklık etmiş olması Türk Cumhuriyeti Devleti tarihi açısından önem arz ettiğinden romanlarının okunması ve incelenmesi gerekliliğini doğurmaktadır. Bu yüzden Şükûfe Nihal gibi bir aydın kadının toplumsal sorunları ve şahit olduğu dönemi “Vatanım İçin” adlı romanında ele alması tarihi olarak incelenecektir. Şükûfe Nihal witnessed the last period of the Ottoman Empire, the War of Independence, the Armistice Period and the establishment of the Republic of Turkey, and supported the National Struggle. She grew up as a patriot and a lover of the nation with the influence of her father in her childhood. Şükûfe Nihal wrote articles for newspapers and magazines at a young age for women to receive the same education as men. Şükûfe Nihal, who received her primary and secondary education in private schools, started writing poetry at the age of seven or eight and her poems were published in newspapers and magazines after the age of 13. Şükûfe Nihal graduated from Darülfünun Literature Department in 1919 and was appointed as a teacher.
Şükûfe Nihal touched upon women and social events in her works. The author's works have a value that cannot be ignored as they shed light on the years she lived in. The author, who stands out as a poet in Turkish literature, has published novels, short stories and travel books. However, Şükûfe Nihal, who graduated from the literature and geography department of Darülfünun, was the first female geographer. In the novels she wrote, she described the events and effects of the period she lived in by attributing them to the characters of the novel. In doing so, she connected both characters and events with a unique plot and fiction. The fact that the author witnessed the first years of the Republic is important in terms of the history of the Turkish Republic, which makes it necessary to read and analyze her novels. Therefore, an intellectual woman like Şükûfe Nihal's handling of social problems and the period she witnessed in her novels “For My Homeland” will be examined historically.
Anaktar kelimeler: Cumhuriyet, Kadın, Şükûfe Nihal, Tarih, Roman. Republic, Woman, History, Novel
APA 7th edition
Eviz, V. (2024). Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal’in Vatanım İçin Romanında Tarihin İz Düşümleri. Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD), 2(3), 77-98. https://doi.org/10.29329/akalid.2024.1084.5
Harvard
Eviz, V. (2024). Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal’in Vatanım İçin Romanında Tarihin İz Düşümleri. Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD), 2(3), pp. 77-98.
Chicago 16th edition
Eviz, Vehbiye (2024). "Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal’in Vatanım İçin Romanında Tarihin İz Düşümleri". Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2 (3):77-98. https://doi.org/10.29329/akalid.2024.1084.5
Arşiv Kaynakları
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi
Genelkurmay ATASE Arşivi
Gazeteler
Cumhuriyet Gazetesi
Araştırma Eserler
AKŞİN, Sina, Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980, Cilt: 4, Cem Yayınevi, İstanbul, 2005.
ARGUNŞAH, Hülya, Bir Cumhuriyet Kadını Şükûfe Nihal, Timaş Yayınları, İstanbul, 2011.
ARGUNŞAH, Hülya, Tarih ve Roman Kesit Yayınları, İstanbul, 2016.
ARI, Kemal, “Kuva-yı Milliye'nin Yeri ve Önemi”, Kuva-yı Milliye’nin 90. Yılında İzmir ve Batı Anadolu Uluslararsı Sempozyum Bildirileri, (Yay. Haz. Oktay Gökdemir), II. Kitap, BMS Matbaacılık, Ankara, 2010.
ARİBURNU, Kemal, Millî Mücadele'de İstanbul Mitingleri, Yeni Desen Matbaası, Ankara, 1975.
AYDOĞAN, Metin, Mustafa Kemal ve Kurtuluş Savaşı, Umay Yayınları, İzmir, 2005.
BASKIN, Bahar, “II. Meşrutiyet’te Kadın Eğitimine Yönelik Bir Girişim: İnas Darülfünunu”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı: 38, Kasım 2011.
BAŞAR, Şükûfe Nihal, Vatanım İçin, Mas Matbaacılık, İstanbul, 2007.
ÇAKA, Cahit, Tarih Boyunca Harp ve Kadın, As. Fb. Basımevi, Ankara, 1948.
ÇALIŞKAN Vedat- Ezgi Özey. ‘’Darülfünun’dan Mezun İlk Kadın: Şükûfe Nihal (1897-1973)’’, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 67, 2016.
ÇELİK, Yalçın- S. Dilek, Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları, Akçağ Yayınları, Ankara, 2006.
ÇERİ, Bahriye, Tarih ve Roman, Can Yayınları, İstanbul, 2001.
ÇERKEZ ETHEM, Anılarım, Berfin Yayınları, 1993.
EDİZ, Zerrin, Cumhuriyet Döneminde Türkiye'deki Kadın Örgütlenmeleri Kadın Hakları Açısından Bir İnceleme (1923-1993), (İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi), 1994.
EKMEKÇİOĞLU, Mustafa Asım, Şükûfe Nihal Başar'ın Hikâye, Roman ve Gazete Yazılarında Eğitim Meseleleri, (Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı Türk Dili Ve Edebiyatı Eğitim Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi), Konya, 2023.
ENGİNÜN, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergah Yayınları, İstanbul, 2002.
ERCİLESUN, Bilge, Türk Roman ve Hkayesi Üzerine, Dergah Yayınları, İstanbul, 2020.
ERDOĞAN, Ayşenur, Hamidiye Ticaret Mektebi, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), Tarih Anabilim Dalı. İstanbul, 2016.
ERGİN, Osman Nuri, Türk Maarif Tarihi, Cilt: I-II, Eser Matbaası, İstanbul, 1977.
ERGİN, Osman Nuri, Türk Maarif Tarihi, Cilt: IV, Osmanbey Matbaası, İstanbul, 1942.
ERTAN, Temuçin Faik, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2011.
ILGAZ, Hasene, “Ankara’da Şükûfe Nihal İlkokulu”, Kadın, Cilt: 3, Mayıs 1973.
İHSANOĞLU, Ekmeleddin, “Darülfünun”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 8., İstanbul, 1993.
İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, Dergâh Yayınları, Cilt: 4, İstanbul, 1998.
İNALCIK, Halil, Millî Mücadele Tarihi (1908-1923), Kronik Kitap, İstanbul, 1922
KARAL, Enver Ziya, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1918-1965, TTK Yay., Ankara, 1981.
KEMAL, Yahya, Aziz İstanbul, MEB Basımevi, İstanbul, 1969.
KERMAN, Zeynep, Gölgeden Güneşe Faruk Nafiz Çamlıbel’den Şükûfe Nihal’e Mektuplar Dergâh Yayınları Ankara, 2021.
KORALTÜRK, Murat, Ahmet Hamdi Başar’ın Hatıraları “Gazi Bana Çok Kızmış”, Cilt: 1, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2007.
KUDRET, Cevdet, Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman, Varlık Yayınları. İstanbul, 1981.
KURNAZ, Şefika, Cumhuriyet öncesinde Türk kadını, 1839-1923, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991.
KÜR, İsmet, Yarısı Roman, Everest Yayınları, İstanbul, 2006.
Nejdet Bilgi, “Millî Mücadele Döneminde Manisa”, Millî Mücadele’nin Yerel Tarihi 1918-1923, Cilt: 1, Türkiye Bilimler Akademisi, Ankara, 2023.
OĞUZ İsmail - Nurettin Gülmez, “Demirci Kaymakamı İbrahim Ethem Bey ve Demirci Akıncıları”, CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, Mart 2016.
OĞUZ, M. Öcal-Erkan Aslan, Türkiye'de Yaşayan Geleneksel Kutlamalar, Ankara, 2020.
ORTAYLI, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara, 2008.
ÖZTÜRK, Serdar, A New Historicist Approach to James Joyce's Dubliners" (İzmir Ege Üniversitsi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2000.
ÖZTÜRKMEN, Neriman Malkoç, Edibeler Sefirler Hanımefendiler, İstanbul, 1999.
ÖZTÜRKMEN, Neriman Malkoç, “Kadın Ediplerimizler Mülakatlar: Şükûfe Nihal Başar”, Yeni İstanbul, 4 Kasım 1954.
SARIHAN, Zeki, Çerkez Ethem'in İhaneti, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1966.
SARIHAN, Zeki, Kurtuluş Savaşı Günlüğü III, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1995.
SARIHAN, Zeki, Kurtuluş Savaşı Kadınları, Cem Web Ofset, Ankara, 2006.
SELEK, Sabahattin, Anadolu İhtilali, Kastaş A.Ş. Yayınları, İstanbul, 1987.
ŞANAL, Mustafa, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kız Öğretmen Okulunda Görev Yapan Kadın İdareci ve Öğretmenler ile Okuttukları Dersler”, Belleten, Cilt: 68, Sayı: 253, Aralık 2004.
TANSEL, Fevziye Abdullah, İstiklal Harbinde Mücahit Kadınlarımız, Atatürk Kültür Merkezi Yayınını, Sayı: 21, Ankara, 1991.
TANSEL, Selahattin, Mondros'tan Mudanya'ya Kadar, C. 1, MEB Yay., İstanbul, 1991.
TARHAN, M. Taner- Ömer Faruk Akün, “Edebiyat Fakültesi” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 10, İstanbul, 1994.
TOPRAK, Zafer, “Kadınlar Halk Fırkası, Halkasından Önce Kurulan Parti”, Tarih ve Toplum, Cilt: 9, S. 51, İletişim Yayınları 1988.
“Gördes Kızı Makbule”, Türk Ansiklopedisi Cilt: 18, Millî Eğitim Basımevi, Ankara 1970.
TÜRKMEN, Zekeriya, “Millî Mücadele Döneminde İstanbul Mitingleri (Mütareke ve İşgal Döneminde Kamuoyu Oluşturma Çabaları)”, Millî Mücadele'nin Yerel Tarihi 1918-1923, (Edi. Mustafa Göleç, Zeynep Kevser Şerefoğlu, İlhami Danış) Cilt: 11, İstanbul, 2023.
UYANIKER, Ferhat, Millî Mücadelede Türk Kadını, (Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi) İstanbul, 2007.
YAZAR, Mehmet Behçet “Şükûfe Nihal Başar” Edebiyatçılar Âlemi, Edebiyatımızın Unutulan Simaları, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara, 1999.
YEĞİNOBALI, Nihal, Cumhuriyet Çocuğu, Can Yayınları, İstanbul, 1999.
ZİHNİOĞLU, Yaprak, Şükûfe Nihal’in Bütün Eserleri, Cilt: 1, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2008.
