Orjinal Araştırma Makalesi | Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2024, Cil. 1(3) 60-79
Dîvânu Lugâti’t-Türk’e Göre XI. Yüzyılda Türk Coğrafyasında Kullanılan Mutfak Araç-Gereçleri
Seda Muratoğlu
ss. 60 - 79 | DOI: https://doi.org/10.29329/akalid.2024.1058.3 | Makale No: MANU-2406-15-0003.R1
Yayın tarihi: Ağustos 29, 2024 | Okunma Sayısı: 24 | İndirilme Sayısı: 39
Özet
Kaşgarlı Mahmud’un XI. yüzyılda yazdığı ve Türk kültürünün önemli eserlerinden olan Dîvânu Lugâti’t-Türk, Türkçe’nin bilinen ilk sözlüğüdür. Siyasî, sosyal, iktisadî ve kültürel açılardan Türkler hakkında çok önemli bilgiler veren bu değerli esere dayanarak hazırladığımız bu çalışmanın konusu, XI. yüzyılda Türk coğrafyasında kullanılan mutfak araç-gereçleridir. XI. yüzyılda Türk evinin bir odası, mutfak olarak kullanılmaktaydı ve bu odaya “aş evi” manasındaki aşlık denmekteydi. Dönemin kültür hayatını aksettirebilmek ve Türklerin günlük yaşayışları hakkında bilgi sahibi olabilmek için Türk mutfağındaki kültür eşyasının tanınması gerekir. Bu amaçla hazırlamış olduğumuz çalışmamızda, eserin Besim Atalay ve Ahmet B. Ercilasun-Ziyat Akkoyunlu tarafından hazırlanan tercümelerini kullandık. Ayrıca yer yer ihtilaflı noktalarda Kilisli Rifat Bilge tarafından hazırlanan neşir ile R. Dankoff ve J. Kelly’nin hazırladığı İngilizce tercümeye başvurduk.
Anahtar Kelimeler: Dîvânu Lugâti’t-Türk, Kaşgarlı Mahmud, Mutfak, Araç-Gereç, Kültür
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
Akalın, Şükrü Haluk, Bin Yıl Önce Bin Yıl Sonra Kâşgarlı Mahmud ve Divanü Lugati’t-Türk, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2008. Akgün, Ömer Faruk, “Kâşgarlı Mahmud”, DİA, XXV, (2002), s. 9-15. Caferoğlu, Ahmet, Kâşgarlı Mahmut, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1970. Clauson, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford 1972. Eren, Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, 2. Baskı, Bizim Büro Basımevi, Ankara 1999. Genç, Reşat, Kaşgarlı Mahmud’a Göre XI. Yüzyılda Türk Dünyası, Ankara 1997. Günşen, Ahmet. “Dîvânü Lûgati’t-Türk’te Yemek ve Beslenme Kültürüyle İlgili Kelimeler ve Teşkilleri”, Kayseri ve Yöresi Kültür, Sanat ve Edebiyat Bilgi Şöleni (12-13 Nisan 2001): Bildiriler, I, haz. Mustafa Argunşah-İsmail Görkem-Hülya Argunşah-Atabey Kılıç, Kayseri 2001, s. 347-376. Kaçalin, Mustafa S., “Dîvânü Lugati’t-Türk”, DİA, IX, (1994), s. 446-449. Karataş, Ahmet, “Çağatayca Sözlüklerde Mutfak Tabirleri”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 12, 2023, ss. 581-609. Kâşgarlı Mahmûd, Dîvânu Lugâti’t-Türk, I-III, nşr. Kilisli Rifat Bilge, İstanbul 1333-1335. Kâşgarlı Mahmûd, Divanü Lûgati’t-Türk Tercümesi, I-IV, Türkçe trc. Besim Atalay, Ankara 1939-1943. Kâşgarlı Mahmûd, Dîvânu Lugâti’t-Türk: Giriş, Metin, Çeviri, Notlar, Dizin, haz. Ahmet B. Ercilasun-Ziyat Akkoyunlu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2014. Kaymak, Suat, “Kâşgarlı Mahmûd”, İslâm Düşünce Atlası, I, ed. İbrahim Halil Üçer, Konya 2017. Maḥmūd al-Kāşġarī. Compendium of the Turkic Dialects [Dīwān Lugāt at-Turk], I-III, ed. and trs. Robert Dankoff-James Kelly, Cambridge 1982-1985. Mahmûd el-Kaşgârî, Dîvânu Lugâti’t-Türk, Çev. Mustafa S. Kaçalin, Haz. Mehmet Ölmez, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2021. Şeşen, Ramazan, Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı, İsar Vakfı Yayınları, İstanbul 1998. Uzunağaç, Ömer, Selçuklu Anadolu’sunda Beslenme ve Yemek Kültürü, Kitabevi Yayınları, Ferda Kitabevi, İstanbul 2015. Ülkürtaşır, M. Şakir, Büyük Türk Dilcisi Kâşgarlı Mahmut, Türk Dil Kurumu, Ankara 1946. Vural, Hanefi, “Dîvânü Lügâti’t-Türk’te Geçen Türk Yemek Kültürü Unsurları”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Kâşgarlı Mahmud Özel Sayısı, X/39, (Kasım 2008-Ocak 2009), s. 306-323. Yıldırım, Kübra Dilaver, Memlûk-Kıpçak Türkçesi Söz Varlığı İncelemesi: Mutfak ve Yemek Kültürüne Ait İsimler, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 2020. Yıldırım, Talip; Çifçi, Musa, “Dîvânü Lügâti’t-Türk’te Yer Alan Alet-Eşya Adları”, Turkish Studies: International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/2, (2012), s. 1129-1249. |
