Orjinal Araştırma Makalesi | Akademik Literatür Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (AKALİD) 2023, Cil. 1(1) 69-82
The Levant Herald Gazetesine Göre Afganistan Üzerinde Rus-İngiliz Rekabeti
Ebru Uygun
ss. 69 - 82 | DOI: https://doi.org/10.29329/akalid.2023.592.4 | Makale No: MANU-2306-23-0007.R1
Yayın tarihi: Aralık 29, 2023 | Okunma Sayısı: 51 | İndirilme Sayısı: 102
Özet
1859-1878 arası, Ruslar ve İngilizlerin Türkistan ve Orta Asya üzerinde en yoğun rekabetin yaşandığı dönemdir. Bu yıllar özellikle Rusların Türkistan coğrafyasında yayıldıkları bir dönem olması ve İngilizlerin de Rusların yayılmacılık politikasını tedirginlikle izlemeleri dolayısıyla bu konular üzerine The Levant Herald gazetesinde çok sayıda makale yayınlanmıştır. The Levant Herald gazetesi, İngiliz politikasını yansıtan bir gazetedir. İlk olarak Fransızca ve İngilizce olarak yayımlanmaya başlayan gazete 1859 yılından itibaren İngilizce olarak yayım hayatına devam etmiştir. İstanbul’da haftalık olarak yayımlanan bu gazetede dönemin olayları ile ilgili ayrıntılı makaleler yer almaktadır. XIX. yüzyılda Rus-İngiliz rekabeti Balkanlardan Karadeniz ve Akdeniz’e, Kafkasya’dan İran, Türkistan ve Uzak Doğu’ya kadar geniş bir coğrafya üzerinde yoğun bir şekilde yaşandı. Bu rekabetin en yoğun ve uzun soluklu yaşandığı bölge Türkistan idi. Bu yüzyıla kadar Türkistan siyasetinde etkin rol oynayan Türk Devletleri; Hive, Hokand ve Buhara hanlıklarıydı. Afganistan ise Orta Asya’ya tamamen hâkim olmanın son ve stratejik noktasıydı. Rusların Türkistan hanlıklarına tamamen hâkim olması Büyük Britanya ile Rusya arasındaki rekabeti hat safhaya ulaştırdı. Bu rekabetin en yoğun yaşandığı ülke Afganistan oldu. Afganistan üzerinden Rusların Türkistan-Hindistan yolunu İngilizlerin ise Türkistan’ın güvenliğini tehdit eder hale gelmesi tarihi süreç boyunca devam etti. Bu rekabet birçok basın ve yayına konu oldu. Ruslar ve İngilizlerin Türkistan ve Orta Asya üzerine en yoğun rekabetin yaşandığı 1859-1878 döneminde bu hususta Levant Herald gazetesinde çok sayıda makale yayınlandı. Bu çalışmaya Levant Herald gazetesinde yayımlanan makalelerdeki Afganistan üzerine yaşanan İngiliz Rus Rekabeti konu olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Orta Asya, Türkistan, İngiltere, Rusya, Afganistan, Levant Herald.
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
Gazete ve Cerideler “The Russians in Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 26 April 1865. “Russian Policy in Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 7 November 1866. “Russia and India”, The Levant Herald, Wednesday, 3 July 1867. “Russia and Central Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 29 July 1868. “Russian Progres in Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 16 September 1868. “Russian and England in Central Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 22 April 1868. “Russia in Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 2 September 1868. “Russian and England in Central Asia”, ve İngiltere Orta Asya’da”, The Levant Herald, Wednesday, 22 April 1868. “Central Asia”, The Levant Herald, Wednesday, 5 March 1873. “The Persian Consessions”, The Levant Herald, Wednesday, 6 August 1873. “The War With Afghanistan”, The Constantinople Messenger, Wednesday, 23 October 1878. “Central Asia and Afghanistan”, The Constantinople Messenger, Wednesday, 16 October 1878. “Central Asia and Afghanistan, Amenities of Russia and Ameer”, The Levant Herald, Wednesday, 16 October 1878. Kaynak ve Tetkik Eserler YEĞİN, A., Afganistan Siyasetini Anlama Klavuzu, SETA, İstanbul 2015. BURGED, F. A., “Durand Hattı: Afganistan-Pakistan Arasında Yaşanın Kavga’nın Diğer Adı”, Ortadoğu Analiz, C. V, S. 56, Ağustos, 2013, s. 60-67. RAUGH, H. E., “Afghan War Second (1878-1880)”, The Victorians at War, 1815-1914 An Encyclopedia of British Military History, ABC. CLIO Printed, California, London 2004. NORRİS, J. A., The First Afghan War 1838-1842, Campridge University Press, Campridge 1967. SARAY, M., “Afganistan”, İslam Ansiklopedisi, C. I., TDV. İstanbul 1998, s. 401-408. EKŞİ, R-N. Gültepe-E. Cihangir, Afgan Türkistanı: Mazlum Türklerin Ülkesi: Güney Türkistan, Turan Kültür Vakfı Yayınları, İstanbul 2001. MACGREGOR, C. M., War in Afghanistan 1879-1880, Wayne State University Press, London 1985. SABOL, S. “Orta Asya’da Rus İngiliz Rekabeti”, Tarih Tarih Yayınevi’nin internet sitesi. https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=356313&/Orta-Asyada-Rus-%C4%B0ngiliz-Rekabeti-/-Do%C3%A7.-Dr.-Steven-Sabol-, Erişim Tarihi 09. 04. 2017. DALRİMPLE, W., Return of a King the Battle for Afghanistan, Bloomsbury Publishing London, New Delhi 2013. |
